Εισήγηση στην ημερίδα του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ με θέμα  «Η ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΤΟΜΕΑ,

ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ» ,  13/5/2011

Οι έννοιες του δημόσιου τομέα και της δημόσιας περιουσίας τέμνονται. Το αναφέρω αυτό, όχι από σχολαστικισμό, αλλά γιατί στην αντιπαράθεσή μας με την κυβερνητική πολιτική και στις ενδεχόμενες νομικές προσφυγές μας υπάρχουν κοινοί τόποι προσέγγισης των δύο ενοτήτων. Για παράδειγμα, η ΔΕΗ κατέχει αναπαλλοτρίωτα αγαθά, στα οποία θα αναφερθώ στη συνέχεια.

Η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας έχει τεθεί προ πολλού μετά την αποτυχία των στόχων του μνημονίου και επανέρχεται τώρα στο νέο μνημόνιο. Για να αποπροσανατολιστεί ο ελληνικός λαός, η κυβέρνηση σκοπεύει, ενδεχομένως, σε αλλαγή του αστικού κώδικα και εισαγωγή του θεσμού της επιφανείας ώστε το δημόσιο να έχει την ιδιοκτησία της γης, πράγμα που δεν έχει καμία απολύτως πρακτική αξία, και οι επενδυτές και οι αγοραστές την ιδιοκτησία των υπερκειμένων. Πάντως, από το προσχέδιο νόμου για τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα, προκύπτει ευθέως (άρθρο 15) πώληση περιουσιακών στοιχείων του ΕΟΤ.

Η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας : γης, αιγιαλών, λιμανιών, δρόμων, κ.λπ. αφορά σε αντικείμενα δημόσιας κτήσης τα οποία είναι αναπαλλοτρίωτα. Έγκριτοι συνταγματολόγοι, μεταξύ αυτών ο πρόεδρος και τα μέλη του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος (Δεκλερής, Καραμανώφ, κ.λπ.), θεμελιώνουν ότι η δημόσια κτήση είναι αναπαλλοτρίωτη, όπως προκύπτει ιστορικά από τη νομοθεσία και από το πνεύμα του Συντάγματος συνολικά. Σύμφωνα με το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος «η διεθνής τάση για την επέκταση της αγοράς με την ένταξη σε αυτήν ιδιωτικοποιημένων δημοσίων υπηρεσιών (privatization) και την απελευθέρωσή τους από διοικητικούς ελέγχους (deregulation), συνοδεύεται από σοβαρά προβλήματα δικαίου και βιωσιμότητος.  Για πρώτη φορά τίθεται το σοβαρότατο θέμα της προστασίας της δημοσίας κτήσεως, το οποίο συναρτάται στενά με την υπεράσπιση της κυριαρχίας, της βιωσιμότητος και του κοινωνικού προσώπου του Κράτους».

Την προετοιμαζόμενη επίθεση εκποίησης δεν πρέπει να τη δούμε ανεξάρτητα από δύο καταστρεπτικά για το περιβάλλον νομοθετήματα : το «Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό» και  το νεοεισαγόμενο σε συζήτηση προσχέδιο νόμου με τίτλο «Προώθηση Τουριστικών Επενδύσεων, Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα», καθώς και από την υφιστάμενη νομοθεσία για τις ΠΟΤΑ (Περιοχές Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης), όπως και από τον νόμο με τίτλο «Επιτάχυνση και διαφάνεια της υλοποίησης των στρατηγικών επενδύσεων», τον γνωστό ως fast track. Όλα τα παραπάνω καθιστούν την εκποίηση στον επενδυτή εξόχως κερδοφόρα, καθώς αποδεσμεύεται από κάθε περιορισμό περιβαλλοντικής προστασίας. Εκποίηση σημαίνει τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή αφού οι επενδυτές στους οποίους απευθύνεται  δεν θα αφήσουν, με τη νέα νομοθεσία, τίποτε όρθιο, εντός και εκτός σχεδίου. Επομένως, η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας πρέπει να ταυτιστεί στη συνείδηση του κόσμου με την εκποίηση του περιβάλλοντος και την οριστική καταστροφή των περιοχών φυσικού κάλλους της χώρας.

Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό

Το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 1138/Β/11-6-2009) έγινε επί υπουργίας Σουφλιά και εναντίον του έχουμε προσφύγει ενώπιον του ΣτΕ, μέσω της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Ελληνικό Δίκτυο Friends of Nature, Φίλοι της Φύσης για την Αειφορία και τη Βιωσιμότητα». Δεν εξαπατηθήκαμε από τις δηλώσεις της υπουργού ΠΕΚΑ κ. Μπιρμπίλη, ότι θα το αποσύρει και δυστυχώς επαληθευτήκαμε γιατί εξακολουθεί να υφίσταται σε ισχύ. Στο κείμενο της προσφυγής μας αναφέρουμε  :

Το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμόαποτελεί ψευδεπίγραφο χωροταξικό σχέδιο, το οποίο, αντί να συμμορφωθεί προς τις συνταγματικές αρχές του βιώσιμου χωροταξικού σχεδιασμού και να σεβαστεί την εξαιρετικά περιορισμένη φέρουσα ικανότητα της χώρας για περαιτέρω τουριστική ανάπτυξη, νομιμοποιεί την άγρια τουριστική ανάπτυξη και, με φωτογραφικές ρυθμίσεις, “προσημειώνει” υπέρ της τουριστικής επιχειρηματικής δραστηριότητας τις πολυτιμότερες εξ απόψεως δημοσίου συμφέροντος περιοχές της χώρας.

Οι ρυθμίσεις του σχεδίου όχι μόνο επιβραβεύουν και ενισχύουν την μέχρι τώρα άναρχη τουριστική ανάπτυξη και τον μαζικό τουρισμό, αλλά έρχονται να προσθέσουν σ’ αυτήν νέες μορφές τουρισμού που θα εξαφανίσουν και τα τελευταία ίχνη του εναπομείναντος φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου της χώρας. Ο νέος θεσμός των λεγομένων “σύνθετων και ολοκληρωμένων τουριστικών υποδομών μικτής χρήσης”, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται κατοικίες προς πώληση, εισάγει στη χώρα το παρωχημένο και αποτυχημένο μοντέλο της μαζικής παροχής δεύτερης κατοικίας σε, αλλοδαπούς, ιδίως, παραθεριστές με τη μορφή της κατασκευής νέων κλειστών πόλεων – τουριστικών θυλάκων στις ωραιότερες και πλέον ευαίσθητες περιοχές της χώρας (Δυτική Πελοπόννησος, παράκτιες περιοχές Ηπείρου, Αιτωλοακαρνανίας, νοτίας Ρόδου, Ανατολικής και Ν.Α. Κρήτης, Ζακύνθου, Βόλου, Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης), κατά προφανή και κατάφωρη παραβίαση των αυστηρών περιορισμών της χωροταξικής και πολεοδομικής νoμοθεσίας και της νομολογίας του ΣτΕ για την ίδρυση νέων οικισμών.

Το Ειδικό Χωροταξικό για τον Τουρισμό υπολαμβάνει ως δεδομένη την απεριόριστη δυνατότητα επέκτασης και έντασης της τουριστικής δραστηριότητας, αφού προβλέπει, μεταξύ άλλων, ότι οι μεν “τουριστικά ανεπτυγμένες” (κοινώς κορεσμένες) περιοχές θα αυξήσουν τη χωρητικότητα τους με κατασκευή νέων υποδομών, ενώ το πολύτιμο εθνικό κεφάλαιο των νησιών παραδίδεται αδιακρίτως στην ασύδοτη τουριστική ανάπτυξη θέτοντας στην ίδια μοίρα την Αστυπάλαια, Αμοργό, Ίο, Ικαρία και Φολέγανδρο με την Μύκονο, Ρόδο, Κέρκυρα. Κω και Ζάκυνθο. Το πλαίσιο δεν φείδεται ούτε καν των ευαίσθητων περιοχών και ευπαθών οικοσυστημάτων της χώρας, αφού με το τέχνασμα της θέσπισης δήθεν όρων και περιορισμών, νομιμοποιεί πράγματι την τουριστική εκμετάλλευση προστατευτέων μέχρι σήμερα περιοχών, όπως είναι οι ορεινοί όγκοι, τα δάση, η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, οι περιοχές NATURA, τα μικρά νησιά και οι βραχονησίδες.

Προσχέδιο νόμου : «Προώθηση Τουριστικών Επενδύσεων, Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα και άλλες διατάξεις»

Με αυτό το προσχέδιο νόμου η κυβέρνηση έρχεται να προσαρμόσει το Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τον Τουρισμό του κ. Σουφλιά στο νέο μνημόνιο, δηλαδή στην εκποίηση της δημόσιας γης και στην πλήρη ασυδοσία των επενδυτών.

Το επίδικο εδώ είναι οι τουριστικές κατοικίες, τις οποίες επέτρεπε το προηγούμενο πλαίσιο αλλά που στο προσχέδιο νόμου απαλλάσσονται από την υπαγωγή τους σε όλους τους κείμενους νόμους και διαδικασίες.

Στα θέματα αυτά τοποθετήθηκε πρόσφατα σε συνέντευξη τύπου (βλέπε Ελευθεροτυπία 4/5/2011) η Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, ασκώντας σκληρή κριτική στο μη βιώσιμο και καταστροφικό περιβαλλοντικά πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης. Έδωσαν στοιχεία για το τουριστικό χωριό «Διόνυσος» που έχει κατασκευαστεί από χρόνια κοντά στη Σητεία και έχει παραμείνει φάντασμα, αφού δεν υπάρχουν αγοραστές. Εξ’ άλλου οι 500.000 απούλητες εξοχικές κατοικίες στην Ισπανία, προϊόν της θηριώδους Ισπανικής φούσκας ακινήτων,  ακυρώνουν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, κατά την Ελληνική Εταιρεία, τα σχέδια της κυβέρνησης να μετατραπεί η Ελλάδα σε Φλόριντα της Μεσογείου.

Σε αντίθεση με το Ειδικό Χωροταξικό για τον Τουρισμό η προηγούμενη κείμενη νομοθεσία επέτρεπε αυξημένους συντελεστές δόμησης για ξενοδοχεία και όχι για κατοικίες. Με την προσθήκη του επιθετικού προσδιορισμού τουριστικές, οι κατοικίες που συνοδεύουν ξενοδοχεία απολαμβάνουν όλες τις προνομιακές διατάξεις των δεύτερων.

Ο κ. Σουφλιάς επέτρεπε 35% της δόμησης να είναι κατοικίες, το σημερινό προσχέδιο νόμου επαυξάνει μέχρι και στο 65% το ποσοστό και επιτρέπει την εφαρμογή της νέας νομοθεσίας και στα υφιστάμενα καταλύματα. Επιπλέον, επιτρέπει τη μεταβολή χρήσεως, δηλαδή την αντικατάσταση μέρους της επιτρεπόμενης εντός των ΠΟΤΑ  (Περιοχές Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης) συνολικής δυναμικότητας κυρίων ξενοδοχειακών καταλυμάτων με τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες. Επίσης, εξαιρεί τις  ΠΟΤΑ από τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.

Με την ευκαιρία να θυμίσουμε ότι ο ισχύων θεσμός των ΠΟΤΑ έχει ήδη επιφέρει ανυπολόγιστες καταστροφές τόσο περιβαλλοντικές όσο και για την τοπική κοινωνία και οικονομία. Τα δύο παραδείγματα – Λουτρά Κυλλήνης με εκποίηση της δημόσιας κτήσης και ΠΟΤΑ Μεσσηνίας – δεν αφήνουν καμία αμφιβολία.  

Το προσχέδιο νόμου, για τα Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα μέσω fast track διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης επιτρέπει τη δόμηση σε χαρακτηρισμένα δάση και δασικές εκτάσεις. Στα τουριστικά δημόσια κτήματα επιτρέπει προσωρινά ή μόνιμα έργα αιγιαλού ή παραλίας δηλαδή μπαζώματα και προβαίνει σε νομιμοποίηση όλων των τουριστικών εγκαταστάσεων που έχουν ανεγερθεί από τον ΕΟΤ ή από τρίτους για λογαριασμό του – εννοεί μισθωτές – μέχρι το 2000. Έτσι, θα νομιμοποιηθεί πλήθος αυθαιρεσιών στις παραλίες (βλέπε νυχτερινά κέντρα στις ακτές Σαρωνικού).

Η κυριότητα των περιουσιακών στοιχείων του ΕΟΤ μεταβιβάζεται στην ΕΤΑ ΑΕ, που έχει τη δυνατότητα να πωλεί, ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί από τους επενδυτές – στους οποίους θα δοθούν οι δημόσιες εκτάσεις –  ο θεσμός της τουριστικής κατοικίας. Τουριστική κατοικία σημαίνει πώληση του συνόλου της έκτασης στην οποία αντιστοιχεί, εκτός αν η κυβέρνηση βαφτίσει το κρέας ψάρι και εισάγει τον θεσμό της επιφανείας, που είναι ακριβώς το ίδιο με το προηγούμενο, αλλά με εύπεπτο όνομα.

Ο νόμος fast track

Όσον αφορά τον γνωστό ως fast track νόμο με τίτλο «Επιτάχυνση και διαφάνεια της υλοποίησης των στρατηγικών επενδύσεων», η έννοια του γρήγορου δρόμου τίθεται αντιπαραθετικά προς τον νόμιμο δρόμο, τον οποίο ακολουθούν οι πολίτες, έναντι των επενδυτών στις εκποιούμενες ή άλλες εκτάσεις, οι οποίοι δεν περιορίζονται ούτε από την κείμενη νομοθεσία ούτε από το Σύνταγμα. Όπως λέει ο κ. Δεκλερής το (τότε) ν/σχέδιο πρέπει να θεωρηθεί αντισυνταγματικό από την αρχή μέχρι τέλους, και ως προς τούτο πρέπει να απορριφθεί από την Βουλή και, εν αδρανεία αυτής, να κηρυχθεί αντισυνταγματικό στα δικαστήριαa.

Ο νόμος fast track προβαίνει, με τον χαρακτήρα της ΑΕ που δημιουργεί και η οποία επιλαμβάνεται την προώθηση των γρήγορων επενδύσεων, σε ένα είδος ιδιωτικοποίησης του κράτους.

Επιτρέπονται παρεκκλίσεις από τους ισχύοντες όρους δόμησης και τις διατάξεις του ΓΟΚ εντός και εκτός σχεδίου χάριν του δημοσίου συμφέροντος, το οποίο εν προκειμένω ταυτίζεται πλήρως με το ιδιωτικό. Μπορούν να γίνουν ΕΣΟΑΠ (Ειδικά Σχέδια Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Περιοχών) εγκατάστασης στρατηγικών επενδύσεων (βλέπε Ολυμπιακά Έργα) και οι ρυθμίσεις τους κατισχύουν κάθε άλλης αντίθετης ρύθμισης Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων, Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου, Σχεδίων Πόλεων, Πολεοδομικών Μελετών και Χρήσεων Γης.

Με τον νόμο fast track  παραχωρούνται αιγιαλοί και παραλίες για απλή χρήση μέχρι και μπάζωμα προς οικοδόμηση (πρότυπα Ντουμπάϊ). Το δημόσιο παρέχει κατά προτεραιότητα δίκτυα ΔΕΗ, ΟΤΕ, κλπ., ενώ μπορεί να απαλλοτριώσει και ιδιωτικές εκτάσεις  στο 70% των αντικειμενικών αξιών προς χάριν του επενδυτή.

Οι δημόσιες στρατηγικές επενδύσεις γίνονται απευθείας ή μέσω ΣΔΙΤ και, με την επιφύλαξη του δικαίου της ΕΕ, ανατίθενται μέσω διεθνούς ανοιχτού διαγωνισμού σε μία φάση χωρίς προεπιλογή, ή με κλειστό διαγωνισμό ή με διακρατική συμφωνία. Χαίρουν φορολογικής ασυλίας και είναι προφανές ότι τα έσοδα από τις εκποιήσεις θα συμψηφιστούν με τις φοροαπαλλαγές και δεν θα μείνει τίποτε για το χρέος. Για άλλη μια φορά το χρέος γίνεται το μέσον καταλήστευσης και ιδιωτικοποίησης του συντεταγμένου κράτους της κοινωνίας και των δημόσιων αγαθών.

Στο νόμο fast track υπάγεται το Ελληνικό και οι μεγάλες δημόσιες εκτάσεις. Εν πρώτοις φαίνεται ότι δεν κινδυνεύουν μικρότερα δημόσια κτήματα ή γενικά μικρότερες εκτάσεις, πλην όμως τα παράθυρα είναι πολλά λόγω της παρακάτω απροσδιοριστίας. Ο fast track νόμος ισχύει για επενδύσεις 200 εκ. € και πάνω ή 75εκ. € με ταυτόχρονη εξασφάλιση 200 θέσεων εργασίας ή 3 εκ. € ανά 3ετία σε έργα  υψηλής τεχνολογίας ή αναβάθμισης του  περιβάλλοντος ή εκπαίδευσης με 230 θέσεις εργασίας.  Δηλαδή ο γρήγορος δρόμος φαίνεται ανοιχτός για κάθε επένδυση.

Στα παραπάνω πλαίσια, λοιπόν, που μετατρέπουν την εκποίηση της δημόσιας γης και τις τουριστικές επενδύσεις (και τις τουριστικές επενδύσεις γενικά) σε περιβαλλοντική Φουκοσίμα, δεν υπάρχει καμία απόσβεση του χρέους. Όχι μόνο γιατί το αντίτιμο της πώλησης θα είναι πολύ μικρό αλλά και γιατί θα αντισταθμιστεί με τις φοροαπαλλαγές. Το κόστος της περιβαλλοντικής καταστροφής και της συνακόλουθης οικολογικής κρίσης είναι απροσμέτρητο και σε κάθε περίπτωση δεν αποτιμάται απλώς οικονομικά.

Επίλογος

Δεν μου αρέσει να διεκτραγωδώ τα κακώς κείμενα ως θεατής. Ο χώρος του ΣΥΡΙΖΑ, με τη συμμετοχή στα περιβαλλοντικά κινήματα και μέσω της Θεματικής : Πόλη, Περιβάλλον, Οικολογία, έχει κατορθώσει να σταματήσει πολλά έργα και να συγκρατήσει αντιδραστικές νομοθετικές αλλαγές. Σήμερα η επίθεση είναι αδυσώπητη  και οι δράσεις μας αναντίστοιχες. Το διακύβευμα είναι να ενεργοποιηθούν κινήματα, δημοτικές και περιφερειακές δομές ώστε να υπάρξει συντονισμένη αντίδραση τόσο τοπικά όσο και συνολικά.