Εισήγηση στη Συνάντηση Αυτοδιοικητικών Σχημάτων 19/3/2013
Το νερό δεν είναι εμπόρευμα, είναι δημόσιο αγαθό
 
Θα ξεκινήσω με μια μικρή εισαγωγή πάνω στις βασικές έννοιες, τους ορισμούς και τη σημασία των «κοινών» και των «δημόσιων αγαθών» γενικά. Μια δίκαιη κοινωνία πρέπει κατ’ αρχήν να διασφαλίζει ένα κοινό, επαρκές επίπεδο διαβίωσης σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από κοινωνική τάξη, φύλο, έθνος, ηλικία, εισόδημα. Για τον σκοπό αυτό πρέπει, από τη μια πλευρά, η πρόσβαση σε τομείς, όπως η υγεία, η παιδεία, ο πολιτισμός και η πληροφορία, η ασφάλιση και η σύνταξη να αποδίδονται εξίσου σε όλους/ες, μέσω της αναδιανομής του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου και, από την άλλη, πρέπει όλοι οι φυσικοί και οι σημαντικοί υλικοί πόροι ν’ αποτελούν δημόσια ιδιοκτησία. Οι βασικοί φυσικοί πόροι, όπως το νερό και η ενέργεια αποτελούν αγαθά αναπαλλοτρίωτα, μη υποκείμενα σε ιδιωτική εκμετάλλευση με σκοπό το κέρδος και συνιστούν ουσιώδεις προϋποθέσεις όχι μόνο παραγωγικής και κοινωνικής ανάπτυξης αλλά, επίσης, διατήρησης της οικολογικής ισορροπίας και άσκησης περιβαλλοντικής προστασίας. Ακριβώς γι’ αυτούς του λόγους πρέπει να είναι δημόσιοι. Επίσης, κοινόχρηστοι υλικοί πόροι, όπως τα μεγάλα έργα – οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, αεροδρόμια, λιμάνια – τα μνημεία, καθώς και δημόσια και δημοτικά κτήρια κοινωφελούς σκοπού, ολ’ αυτά πρέπει ν’ αποτελούν δημόσια ιδιοκτησία.
Ο δημόσιος χαρακτήρας των φυσικών και υλικών πόρων είναι συνθήκη εκ των ουκ άνευ για τη χάραξη εθνικής και κοινωνικής πολιτικής υπέρ της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας. Οποιοδήποτε σημαντικό αναπτυξιακό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, ιδιαίτερα σήμερα, αν άλλαζαν τα πράγματα στη χώρα μας, θα προσέκρουε στα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα και στην κατοχή και διαχείριση για δικό τους όφελος των παραπάνω βασικών εργαλείων άσκησης πολιτικής.
 
Ιδιωτικοποίηση ΕΥΔΑΠ
Στις δημόσιες επιχειρήσεις που πρόκειται άμεσα να ιδιωτικοποιηθούν/εκποιηθούν μέσω του ΤΑΙΠΕΔ είναι η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ. Το θέμα της ΕΥΔΑΠ αφορά το δήμο Αθηναίων και όλους τους δήμους της Αττικής.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη αναπτύσσεται ένα μεγάλο κίνημα με στόχο στον 21ο αι. να γενικευτεί η δημοτική ή κρατική διαχείριση του νερού. Το Παρατηρητήριο της Ευρώπης (Corporate Europe Observatory – CEO), το Διεθνές Ινστιτούτο (Transnational Institute – TNI) και το σχέδιο για τις Δημοτικές Υπηρεσίες (Municipal Services Project) έχουν εκδώσει σχετικό βιβλίο με τίτλο «Επαναδημοτικοποίηση – Επιστροφή του νερού στα δημόσια χέρια» (Remunicipalisation – Putting water back into public hands).
Το σχέδιο υποστηρίζει ότι όλες οι μεγάλες δημοτικές συμβάσεις για το νερό που βρίσκονται σε διαδικασία ανανέωσης, κυρίως στη Γαλλία, από το Παρίσι και τη Γκρενόμπλ μέχρι τη Βρέστη και το Χερβούργο, επαναδημοτικοποιούνται. Το 2008 ο δήμος του Παρισιού δεν ανανέωσε τη σύμβαση με τις Veolia και Suez και δημιούργησε τη δημοτική Εταιρία Eau de Paris. Στην Ιταλία, με δημοψήφισμα τον Ιούλιο του 2011, οι πολίτες καταψήφισαν σε ποσοστό 95% την ιδιωτικοποίηση του νερού και την εκμετάλλευση των δικτύων. Η Γερμανία είναι η πιο πρωτοπόρα χώρα στο θέμα αυτό : το σύνολο του τομέα ύδρευσης ανήκει σε δημόσιους φορείς. Ο δήμος του Βερολίνου συντονίζεται με το δήμο του Παρισιού.
Το νερό πρέπει να είναι δημόσιο γιατί συνιστά πολύ βασικό όρο ζωής. Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να στερείται το νερό λόγω ένδειας. Επίσης, η διαχείριση και η τιμή του νερού κατά περίπτωση αφορούν σε πολιτικές επιλογές με κριτήριο το δημόσιο και κοινωνικό συμφέρον (αγροτική παραγωγή, μεγάλοι ιδιώτες καταναλωτές, κ.λπ.).
Οι ιδιωτικοποιήσεις της διαχείρισης, όπου έγιναν, οδήγησαν σε καταστροφές : τεράστιες αυξήσεις στην τιμή, ακατάλληλο πόσιμο νερό, υπολειτουργία των δικτύων. Το 1993 ιδιωτικοποιήθηκε το σύστημα ύδρευσης – αποχέτευσης στο Μπουένος Άιρες. 4 χρόνια μετά διαπιστώθηκε ότι η εταιρία τηρούσε μόλις το 45% της υποχρέωσής της για νέες συνδέσεις, 10 χρόνια μετά διαπιστώθηκε ότι μόλις στο 12% των λυμάτων γινόταν επεξεργασία, ενώ τα υπόλοιπα έπεφταν κατευθείαν στο Ρίο ντε λα Πλάτα. Το 2006 το δίκτυο επέστρεψε στο δημόσιο.
Στην Ευρώπη, οι δήμοι παίρνουν στα χέρια τους την υπόθεση του νερού και προχωρούν σε νέες λειτουργικότερες μορφές διαχείρισης επ’ ωφελεία του συνόλου των πολιτών. Στην Ελλάδα βαδίζουμε αντίστροφα. Θέσαμε το θέμα στο δήμο Αθηναίων (7/3/2013) και προτείναμε τη λήψη απόφασης με πρώτο σημείο να σταματήσει η διαδικασία ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ. Στη συνέχεια, σε συνεργασία με τους εργαζόμενους και τα κινήματα για την υπεράσπιση των δημόσιων αγαθών, μπορούμε να συζητήσουμε τον εκσυγχρονισμό και την ανανέωση των παρεχόμενων δικτύων και υπηρεσιών.